De Nijlânnermole

In 1624 werd de polder welke nu bemalen wordt door de Nijlânnermole bedijkt. Echter in 1625 vindt er een dijkdoorbraak plaats. Na inpoldering van de polder het Workumer Nieuwland heeft de eerste molen gestaan nabij de Zoolsdijk aan het noordelijk eind van de Grote Middenlaan. De molen was toentertijd uitgerust met een scheprad. Op een kaart uit 1659 staat deze molen aangegeven.

In de jaren 1767/70 lieten de gecommitteerden van het Workumer Nieuwland een nieuwe molen bouwen door Egbert Dirks voor de prijs van fl. 1700, - . Deze nieuwe molen kreeg een vlucht van 60 voeten (= koningvoet van 0,326 m) en werd voorzien van een vijzel. Waar deze molen werd gebouwd is niet bekend, echter niet op de plaats van de eerste molen. Gelukkig had men bij de bouw van de tweede molen, de eerste molen gespaard. Want het bleek al spoedig dat deze tweede molen met een 60 voets vlucht te klein was en niet voldoende water kon verzetten. Blijkbaar was er in de vergadering al verzet geweest om een kleinere molen dan de bestaande neer te zetten. Een der gecommitteerden, Joh. Koopmans, kon onder vele adhesiebetuigingen verklaren dat hij wegens het onvoldoende malen in februari 1775 ingreep. Hij stelde de oude molen, de tegenwerking van de molenaar en de voorstanders van de nieuwe molen ten spijt, weer in het werk. De oude molen was toen ruim 150 jaar oud en in geen drie jaar onderhouden.

Na de overstromingsramp van 1776 werd in de jaren 1784/1785 een nieuwe, derde, molen gebouwd met een vlucht van 76 voeten door Widmer Sipkes. Dit is de huidige molen, gebouwd in 1784. Deze molen is gelijk aan de tweede molen uitgerust met een vijzel.

Gecommitteerden van het Workumer Nieuwland verkochten (volgens een advertentie in de Leeuwarder Courant) op 30 december 1784 op afbraak: 'Een groote oude Scheprads Watermolen van 86 voeten Vlugt waarvan enige raderen etc. tot gebruik in een nieuwen Schroefmolen zijn uitgenomen', zoo denzelven Moolen is staande in gedagte Polder'. Dit waren het bovenwiel en de bonkelaar. Het Nieuwland was een bedijking uit 1624 waarin blijkens een kaart uit 1718 een grote molen stond en wel op de plaats waar thans een muonts met een vlucht van 22,40 mtr staat. Bij de verkoop van de oude schepradmolen hebben we waarschijnlijk te doen met de molen, die als eerste in 1624 verrees.

In de jaren vijftig werd een dieselmotor in de molen geplaatst. In 1957 was het waterschap eigenaar van de molen, sinds 1972 is Waterschap Tusken Mar en Klif eigenaar en vanaf 1988 is dit de Workumer Molenstichting waarvan de naam in 2013 gewijzigd is in Molenstichting Súdwest-Fryslân.

Gerestaureerd is de huidige molen in 1950, 1956 en 1987; in dat laatste jaar bedroegen de kosten fl. 182.000, -. Toen werden onder meer nieuwe roeden gestoken. In april 2015 volgt wederom een aanzienlijke restauratie details van deze restauratie inclusief foto’s zijn beschikbaar via de website.

De molen is te bezichtigen wanneer deze draait en op afspraak. Molenaar Henk Brandsma  tel.nr. 06-18906187.

Een impressie van de Nijlânnermole via de beeldbank.

Het Wetterskip Fryslân heeft deze molen bestemd tot reservegemaal in geval van ernstige wateroverlast.